Tentoonstelling
Novieten
De enige vrouw in de collegezaal
Introductie
Nieuwe leden van de Delftste Vrouwelijke Studentenvereniging (DVSV) werden in het verleden ‘novieten’ genoemd, tegenover de gebruikelijke term ‘feuten’ voor mannen. Maar anders dan hun mannelijke medestudenten, die na het eerste jaar werden opgenomen in een robuuste mannengemeenschap, werden de vrouwen als minderheid ‘beleefd genegeerd’ en geacht zich eerst maar eens te bewijzen. Hoe zijn vrouwen in het verleden omgegaan met hun minderheidsrol?
Bronnen: Jaarboeken en -verslagen TH Delft, Statistisch jaarboeken TU Delft en OSIRIS
Eerstejaarsstudenten van de TH en TU Delft in de periode 1905-2018
Deze grafiek toont het absolute aantal eerstejaars studenten, de verdeling tussen man en vrouw en het percentage vrouwen. Pas vanaf 1905 is het voor vrouwen mogelijk om in Delft een volledige technische studie te volgen.
Opvallend aan de grafiek is dat het percentage vrouwen vóór de Tweede Wereldoorlog hoger is dan in de periode erna. Pas in 1983 stijgt het percentage weer uit boven de 11%, het maximum uit de vooroorlogse jaren.
In de loop der tijd is de definitie van eerstejaars studenten veranderd. Tot 1982 wordt er in de statistieken geen onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten eerstejaars. Vanaf 1982 zijn de aantallen eerstejaars gebruikt inclusief 'interne omzwaaiers' (studenten die van studie wisselen), omdat deze het best overeenkwamen met de eerdere gegevens. Ook de invoering van de bachelor-masterstructuur in 2002 heeft impact gehad op de wijze van tellen, wat waarschijnlijk de 'dip' in de grafiek verklaart rond dat jaar.
Lees hier de redes uit 1930 en 1931. Klik op 'Start tour' en vervolgens op 'Bekijk object' om de volledige almanakken te bekijken.
'Weest geen preutsch juffertje'
De Delftse Vrouwelijke Studentenvereniging (DVSV), opgericht in 1904, was een gezelligheidsvereniging voor vrouwelijke studenten aan de TH. Tot 1970 werden vrijwel alle vrouwelijke studenten lid. De vereniging telde in de jaren twintig ongeveer 100 leden.
In redes voor eerstejaars, afgedrukt in de almanakken, gaven de achtereenvolgende presidentes instructies aan de nieuwe leden. Tot 1940 is het belangrijkste devies: val niet op als vrouw en wees dankbaar voor de kans om in Delft te studeren. Een openlijke feministische opstelling werd afgekeurd. Pas na de Tweede Wereldoorlog zou dit geleidelijk gaan veranderen.
Koker met promotiebul van Antonia Korvezee
Prof. Dr. Ir. Antonia Korvezee
Antonia Korvezee (1899-1978) werd in 1954 de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Technische Hogeschool in Delft. Ze werd geboren in Friesland maar groeide op in Den Haag, waar ze de ‘HBS voor jongens’ doorliep.
Vanwege haar aanleg voor wiskunde besloot ze in Delft te gaan studeren. In 1922 studeerde ze cum laude af in de scheikundige technologie en werd ze voor twee jaar assistente bij analytische scheikunde. Ze vervolgde haar opleiding in Delft door bij professor Scheffer een promotieonderzoek te doen. In 1930 promoveerde ze met lof op een onderwerp over koperchloride als katalysator.
Van de 26 dissertaties die binnen het lab van professor Scheffer werden geschreven waren er 5 van de hand van vrouwen - voor die tijd een hoog percentage.
'Mijn man is geen architect; dat architectenbureau is van mij'
In 1956 werd de zogenoemde handelingsonbekwaamheid voor vrouwen in Nederland afgeschaft. Dit had als gevolg dat gehuwde vrouwelijke ingenieurs ook daadwerkelijk hun beroep konden gaan uitoefenen.
In het te verschijnen boek 'Acht Vrouwen in een Mannenwereld: Van Delftsche Novieten tot Ingenieurs' beschrijft Marian Geense de levensloop van haar jaarclub van de DVSV uit 1956, en de vooroordelen waarmee de vrouwen te maken krijgen in hun werkende leven. Lees hier een voorpublicatie van het boek op basis van acht citaten.
De Club van de DVSV
'Over seks werd niet gesproken'
In 1969 werd Boterbrug 5 opgericht, een meisjeshuis van de DVSV. 10 jaar later verhuisden de bewoners naar de Oude Delft 100, maar bleef de naam Boterbrug behouden. Na de fusie van de DVSV met het Delftsch Studenten Corps in 1976 en de recente aankoop van het pand op de Oude Delft, is de Boterburg tegenwoordig een 'Corpshuis' voor vrouwen.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Boterbrug in 2019 is een jubileumboek gemaakt met daarin interviews met álle 75 bewoners, van 1969 tot nu. Lees hier een interview met Margreet de Boer, één van de oprichters van het huis.
Meisjeshuis Boterbrug 5
Vrouwenstudies
Vanaf het midden van de jaren '70 stijgen zowel het aantal als het percentage eerstejaars vrouwelijke studenten gestaag. Onder invloed van de tweede feministische golf, ontstaan nieuwe initiatieven om de bestaande academische cultuur te bevragen en te veranderen. Dit vond zijn weerklank in het onderwijs.
Tijdens haar studie Bouwkunde zet Anna Vos een nieuw vak op om bestaande normen binnen het vakgebied te bevragen. Waarom worden studenten bijvoorbeeld alleen onderwezen over familiehuisvesting? In hoeverre bevestigen woningplattegronden traditionele rolverdelingen binnen het huishouden?
Vakomschrijving van Vrouwenstudies (1979)
'Je kunt zelfs hoogleraar worden'
Verslag van het NOS Journaal van de meisjesinformatiedagen in 1984. Franziska Bollerey, in 1979 aangesteld als hoogleraar bij de Faculteit Bouwkunde, figureert in een toneelstuk getiteld 'Je kunt zelfs hoogleraar worden'. 25 jaar na Korvezee was zij de tweede vrouw met deze titel aan de TH.
Bekijk het volledige boek door te klikken op het beeld en vervolgens op 'Bekijk object'.
Barsten in het bolwerk?
Ondanks het groeide aandeel vrouwen en de invloed van de tweede feministische golf, blijft de TH, sinds 1986 TU Delft genaamd, een mannenbolwerk. In het project 'De technische universiteit, een mannenwereld' uit 1989 benadert Studium Generale het probleem vanaf de andere kant: de mannen. "...als er geen barsten in dit bolwerk ontstaan en de mannen niet óók een verandering willen, zal deze er ook niet komen," aldus het voorwoord.
Maar wat is een mannengemeenschap? Wat zijn de stereotype rollenpatronen die doorbroken moeten worden? En welke blokkades werpen deze op voor het gelijkwaardig functioneren van vrouwen? In een publicatie wordt gezocht naar antwoorden op deze vragen, die tegenwoordig nog steeds relevant zijn.
Verder lezen?
Bibliografie
Verschillende bronnen zijn gedigitaliseerd in het kader van deze tentoonstelling. Klik hieronder op 'Verder lezen' voor een uitgebreidere bibliografie.